Parowiec Adele

Ławica Słupska statek parowy wraki Bałtyku

Na północnym skłonie Ławicy Słupskiej, na głębokości 29 metrów, leży wrak małego parowca.

Już na pierwszy rzut oka można zauważyć, że jednostka jest bardzo stara – upływający czas i morski żywioł pochłonęły prawie całkowicie środkową część statku, tam, gdzie znajdowała się ładownia, a z części dziobowej też pozostało już niewiele.

Uroczy z pozoru widok rodzi wiele pytań.
Kim był kapitan, który trzymał ster w swoich dłoniach?
Jaka historia kryje się za tym wrakiem?
Dlaczego zatonął i czy załoga ocalała?

W większości przypadków takie pytania pozostają bez odpowiedzi, bo gdzież ich szukać po tylu latach od katastrofy?

Czasami jednak los okazuje się łaskawy i pozwala nam zgłębić tajemnice przeszłości. Tak też stało się w tym przypadku. Podczas zbierania materiałów na temat zupełnie innej morskiej katastrofy, natrafiłem na informację o małym kilońskim parowcu, który zatonął z całą załogą, a jednak w przedziwny sposób pamięć o nim ocalała. Oto jego historia.

Okręt i jego Kapitan

Parowiec Adele sygnał wywoławczy LCJF, został zwodowany w kwietniu 1881 roku w kilońskiej stoczni Howaldt Bros z numerem stoczniowym 41. Zgodnie z danymi Rejestru Lloyd’a posiadał wyporność 199 BRT, wymiary: 38,2 m długości; 6,43 m szerokości; 3,78 m zanurzenia.

Dnia 25 maja 1881 roku został wcielony do floty kilońskiego armatora Sartori & Berger i od tego czasu zaczął przemierzać handlowe szlaki Bałtyku. W swój ostatni rejs, z ładunkiem drobnicy oraz żelaza, Adele wypłynęła na początku grudnia 1898 roku z Hamburga, po drodze zawijając do Kiel-Holtenau, docelowym zaś portem miał być Królewiec.

Kapitanem był Ernst Otto Krutzfeldt – urodzony 10 lipca 1853 roku w Laboe, żonaty z Catariną Alwine Voge, z którą miał dwoje dzieci: syna Clausa Hermana oraz córkę Margarethe Adele.

Dnia 9 grudnia, będąc już za Bornholmem, parowiec Adele dostał się w sam środek silnego sztormu z kierunku północno-zachodniego. Fale były tak duże, że zniszczyły szalupę zamocowaną do relingów w rufowej części statku.

Woda zaczęła się przedostawać poprzez luki do przestrzeni ładunkowej, a pompy nie nadążały z jej wypompowywaniem. Świadomy powagi sytuacji kapitan zaczął pisać list, w którym przedstawił zaistniałą sytuację, podał mniej więcej, gdzie się znajdują, dokonał ostatniego rozliczenia statku dla firmy (cóż za skrupulatność w wypełnianiu obowiązków w obliczu śmierci!), dodał również parę osobistych słów skierowanych do żony, po czym zapakował list do butelki i rzucił w morze.

Owej nocy z 9 na 10 grudnia parowiec Adele zatonął, a śmierć poniosło 10 osób.

Wiadomość w butelce z datą 9 grudnia 1898 roku, gnana północno-zachodnimi falami, dotarła na brzeg i została znaleziona w połowie grudnia tego samego roku w okolicy Heisternest (dzisiejsza Jastarnia).

Przesłana informacja dała ostatnie świadectwo i przyczyniła się do wyjaśnienia tragedii.

Po ponad roku poszukiwań udało mi się nawiązać kontakt z krewnymi kapitana Ernsta Krutzfeldta. Od jego praprawnuka, Olivera Bloedorna, otrzymałem kopię listu zawierającego słowa, które kapitan w obliczu śmierci skierował do swojej żony:

Kochana Alwine!

Umieranie jest łatwe dla kogoś, kto jest zaznajomiony ze swoją własną śmiercią.

Dlatego nie smuć się zbytnio, lecz poświęć się wychowaniu naszych dzieci, będąc dla nich Ojcem i Matką, a i tak wkrótce złączymy się razem w życiu wiecznym.

Tak długo jak jestem na ziemi, moje myśli pozostają z Wami, umieram w dobrej wierze w wielką Boskość.

Bardzo żałuję teraz całego swojego młodego życia, które w tym momencie ginie wraz ze mną. Żegnaj, moje Serce, i nie smuć się zbytnio.

Twój Ernst

Nigdy nie uzyskamy stuprocentowej pewności, że ten wrak to Adele, należy jednak wziąć pod uwagę istotne fakty:

wiek wraku
zgodność wymiarów wraku z wymiarami parowca
zgodność elementów konstrukcyjnych potwierdzona na podstawie zachowanej fotografii parowca
zachowanie się wraku w całości, co jest charakterystyczne dla statków które zatonęły w wyniku nabierania wody, wykluczając zatonięcie np. na skutek wejścia na minę podczas I wojny światowej (czas I wojny światowej wykluczam w ogóle, gdyż sporządziłem listę wszystkich statków, które zatonęły wtedy w tym rejonie, i żaden nie odpowiada wymiarom wraku).
położenie wraku – niemieckie źródła określają miejsce katastrofy jako „zwischen Bornholm und der pommerschen Küste”, czyli pomiędzy Bornholmem i wybrzeżem Pomorza. Dane takie jak pozycja zalegania wraku, orientacja wraku na dnie, kierunek sztormu, który panował 9 grudnia 1898 roku, oraz miejsce, gdzie morze wyrzuciło na brzeg butelkę około tygodnia po katastrofie, układają się w logiczną całość. Na podstawie tych informacji możemy pokusić się o stwierdzenie, że wrak małego parowca na Ławicy Słupskiej to wrak Adele i miejsce spoczynku 10 dzielnych marynarzy.

Być może kompleksowe zbadanie wraku przy współpracy z archeologami pozwoliłoby wyciągnąć dodatkowe wnioski.
Próbując rozwikłać zagadkę zatonięcia Adele, korzystałem z pomocy German National Maritime Museum oraz wielu ludzi mieszkających w Niemczech, którzy bezinteresownie starali mi się pomóc, nawiązując kontakt z różnorodnymi wskazanymi przeze mnie instytucjami.

Wszystkim im dziękuję.

Informacje
wyporność: 199 BRT